Nhìn lại cuộc chiến Nga – Ukraine sau 1 tháng: Ba cuộc chiến ‘bất cân xứng’

Cách đây một tháng, ngày 24-2, khi Tổng thống Nga Putin phát động “chiến dịch đặc biệt” tại Ukraine, ít ai hình dung được cuộc chiến này sẽ diễn biến, kết thúc thế nào, vị thế nước Nga và cục diện thế giới “thời hậu chiến” sẽ ra sao.

Đến nay, tuy chiến sự vẫn giằng co nhưng bức tranh tổng quan về “thế trận” giữa các bên và viễn cảnh một thế giới “hậu Ukraine” đã phần nào rõ hơn.

Cuộc chiến tại Ukraine đang “vẽ lại” và sẽ “định hình” lại quan hệ quốc tế và cục diện thế giới trong nhiều năm tiếp theo. Đây không chỉ là cuộc chiến quân sự, mà còn là sự đan xen của nhiều cuộc chiến khác, trong đó bên chủ động của cuộc chiến này lại ở vào thế bị động của cuộc chiến khác.

“Bất cân xứng” về quân sự

Xét về tiềm lực và sức mạnh quân sự, Ukraine chưa bao giờ là đối thủ của Nga. Vì vậy, ngay khi cuộc chiến mới nổ ra, các lãnh đạo quân sự của Mỹ và NATO cho rằng Kiev chỉ trụ được vài ngày.

Tuy nhiên, sự “trụ vững” của Kiev khiến phương Tây hết sức bất ngờ và khiến họ buộc phải thay đổi quan điểm trong hỗ trợ Ukraine.

Dựa trên các thông tin của Kiev, Mỹ và NATO tin rằng chiến dịch quân sự của Nga đang gặp những trở ngại lớn và Nga đã không thực hiện được các mục tiêu chính trị và quân sự của mình như chưa chiếm được Kiev, Odessa, Mariupol…, đồng thời hứng chịu nhiều thiệt hại về người và phương tiện quân sự trước sức chống trả của Kiev.

Về phần mình, Điện Kremlin luôn khẳng định kế hoạch quân sự của họ đang diễn ra theo đúng “kịch bản”. Tuy nhiên, chỉ Tổng thống Putin và các lãnh đạo cao nhất của Nga biết được chi tiết “kịch bản” này và họ cũng không thông báo công khai.

Điều gần như chắc chắn là mặc dù chỉ triển khai một số quân hạn chế (dưới 200.000 người) và chịu không ít tổn thất, nhưng cho đến lúc này lãnh đạo Nga tin rằng họ đang làm chủ cuộc chiến “bất cân xứng” về quân sự tại Ukraine.

Sự làm chủ đó bao gồm: Nga ở vị thế quyết định tấn công địa điểm nào, thời gian bao lâu và mức độ tấn công ra sao; Nga hoàn toàn kiểm soát bầu trời Ukraine; Nga bao vây và kiểm soát các thành phố lớn, các cứ điểm quan trọng khiến quân đội Ukraine không thể di chuyển và hỗ trợ cho nhau; và phương Tây không thể can thiệp về quân sự để “giúp” Ukraine.

Nguồn: Reuters, LHQ… – Dữ liệu: BÌNH AN – Đồ họa: TUẤN ANH

“Bất cân xứng” về thông tin

Tuy có “lợi thế tương đối” trên chiến trường nhưng trên mặt trận thông tin, Nga đang ở vào thế bất lợi, phải đối chọi với bộ máy truyền thông khổng lồ của Mỹ và phương Tây. Trong cuộc chiến này, phương Tây ở vị trí áp đảo so với Nga.

Một là, không chỉ truyền hình và báo chí, các mạng xã hội như Twitter, Facebook đều hoạt động hết công suất, truyền tin đến hàng tỉ người trên Trái đất.

Hai là, chưa có một cuộc chiến nào trước đó, kể cả các cuộc chiến do phương Tây phát động, mà các hãng truyền thông lớn của phương Tây và các mạng xã hội lớn của họ lại “đồng thanh” như vậy trong việc đưa các thông tin “tiêu cực” nhất về Nga. Họ đưa tin về sự yếu kém và các tổn thất quân sự của Nga; sự kiên cường của người dân và lãnh đạo Ukraine; sự ủng hộ của phương Tây với Ukraine.

Ba là, ngoài chuyện “độc quyền” kể “câu chuyện Ukraine” cho cả thế giới nghe, các hãng công nghệ lớn còn cùng tìm mọi cách để loại bỏ hoặc hạn chế tin từ các hãng tin độc lập và của Nhà nước Nga như RT (Russia Today), TASS, NOVOSTI trên các nền tảng Facebook, YouTube… với lý do “phát tán tin giả”.

Câu chuyện này khiến không ít người liên tưởng đến sự bắt tay của giới truyền thông, các đảng cánh tả ở phương Tây và các ông lớn công nghệ trong việc tuyên truyền một chiều về các vấn đề như bầu cử tổng thống Mỹ, biến đổi khí hậu, COVID-19 và vắc xin… Đáp lại, Nga trả đũa bằng cách cấm hoặc hạn chế mạng xã hội và truyền thông phương Tây hoạt động ở Nga.

“Bất cân xứng” về kinh tế – tài chính

Một cuộc chiến “bất cân xứng” khác mà Nga cũng phải đương đầu là các lệnh cấm vận về kinh tế, tài chính do Mỹ, Liên minh châu Âu (EU) và phương Tây áp lên Nga.

Dù là cường quốc hạt nhân số 1 thế giới nhưng GDP của Nga trước cuộc chiến Nga – Ukraine lại hết sức “khiêm tốn”, đứng thứ 12 thế giới và chỉ chiếm 2% tổng GDP toàn cầu. Tính theo tổng GDP thì GDP của Nga chỉ bằng 1/10 so với EU và bằng 1/12 so với Mỹ.

Ngay khi cuộc chiến xảy ra, Mỹ và EU đã đi tiên phong trong việc phối hợp nỗ lực quốc tế áp đặt trên 5.000 lệnh cấm vận với Nga, khiến Nga trở thành một trong số ít các nước bị cấm vận ngặt nghèo nhất thế giới.

Các lệnh cấm vận này tập trung vào những “tử huyệt” của nền kinh tế Nga: cấm vận về năng lượng; loại Nga khỏi hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT; các tập đoàn lớn rút đầu tư và hoạt động tại Nga; đóng băng tài sản của Nga ở nước ngoài trị giá trên 300 tỉ USD và tịch thu, phong tỏa tài sản của các tỉ phú có liên hệ mật thiết với Tổng thống Putin và chính quyền Nga.

Tuy chưa phản ánh đầy đủ tất cả, nhưng ba cuộc chiến nói trên đã phần nào giúp chúng ta mường tượng rõ hơn về các tác động của chúng đối với thế giới trong tương lai.

Thắng lợi trong cuộc chiến quân sự, dù là của một cường quốc, có thể là sự bắt đầu một bi kịch mới với họ trong tương lai. Ngược lại “thắng lợi” mà phương Tây đang tìm kiếm đối với Nga bằng cách “loại bỏ” nước này ra khỏi trật tự toàn cầu mới cũng có thể là bước khởi đầu cho các bất ổn thế giới mới, thậm chí cả sự tồn vong của chính họ.